Όπως ήδη έχουμε αναφέρει η κλίμακα της βυζαντινής μουσικής αποτελείται από τετράχορδα. Στα τετράχορδα που συνιστούν τις κλίμακες ο πρώτος και ο τέταρτος φθόγγος είναι σταθεροί και ακίνητοι και ονομάζονται εστώτες (δεσπόζοντες) φθόγγοι.
Οι ενδιάμεσοι φθόγγοι ανάλογα με τη θέση τους καθορίζουν τα διαστήματα και ονομάζονται κινούμενοι φθόγγοι.
Ανάλογα με τη θέση τους εξαρτάται και η διάκριση των μελωδιών σε γένη και χρόες.
Η Προηγιασμένη Θεία Λειτουργία (ή Λειτουργία των Προηγιασμένων Δώρων) είναι
Οι πρώτοι Χριστιανοί έψαλλαν γνωστούς ύμνους από το ψαλτήρι του Δαυίδ. Όταν άρχισαν να εμφανίζονται τα πρώτα τροπάρια, σημείωναν πάνω στις λέξεις κάποια σημάδια που
Το "Χριστός Ανέστη" κηρύττει τη νίκη του Ιησού Χριστού επί του θανάτου και την προσφορά της αιώνιας ζωής.
Αν και το άκουσμα είναι γνωστό, παρατίθεται κι εδώ:
Αποτελεί κλασικό και κύριο ερώτημα όλων όσων αρχίζουν να ασχολούνται με τη βυζαντινή μουσική και την ψαλτική:
Η Θεία Λειτουργία του Μεγάλου Βασιλείου είναι μία από τις δύο κύριες λειτουργίες της Ορθόδοξης Εκκλησίας, μαζί με τη Θεία Λειτουργία του Ιωάννη του Χρυσοστόμου.
Η βυζαντινή μουσική, σαν άκουσμα ξεχωρίζει από την δυτική (ευρωπαϊκή)
Από τα πιο γνωστά Απολυτίκια του ενιαύσιου κύκλου είναι το Σώσον, Κύριε τον Λαόν Σου σε ήχο πρώτο. Ακούστε εδώ: Απολυτίκιον του Σταυρού
Ψάλλεται:
Οι εκκλησιαστικοί ύμνοι έχουν μελοποιηθεί σε οκτώ διαφορετικούς Ήχους ή Τρόπους.
Ήχος ή Τρόπος είναι ένα άκουσμα ιδιαίτερο που έχει καθορισμένα:
Όλα αυτά αποτελούν τα Συστατικά των ήχων:
Οι Ώρες είναι μια ιδιαίτερη πτυχή της ορθόδοξης λατρευτικής παράδοσης και αποτελούν μέρος του λειτουργικού κύκλου της Εκκλησίας. Διακρίνονται στις Ώρες (μικρές) και στις
Η αρχαία Ελληνική μουσική είναι ένα συναρπαστικό κεφάλαιο της πολιτιστικής κληρονομιάς της Ελλάδας! Η μουσική κατείχε εξέχουσα θέση στην αρχαία ελληνική ζωή, συνδεόμενη άμεσα
Ακούστε Τιμιωτέρα δ΄
«Η “Τιμιωτέρα” σε ήχο Λέγετο ψάλλεται συχνά στον Όρθρο, κατά τη διάρκεια του ετήσιου λειτουργικού κύκλου της Εκκλησίας.»
Οι χρονικοί χαρακτήρες ονομάζονται άφωνα σημάδια, επειδή δεν έχουν φωνητική ενέργεια αλλά δηλώνουν χρονική διάρκεια.
Το Μεσονυκτικό είναι μία από τις ημερήσιες ακολουθίες της Ορθόδοξης Εκκλησίας, η οποία παραδοσιακά ψάλλονταν γύρω στα μεσάνυχτα. Έχει τις ρίζες του στη μοναστική παράδοση, όπου οι μοναχοί αφιέρωναν ώρες της νύχτας στην προσευχή. Εστιάζει ιδιαίτερα στη μνήμη της Δευτέρας Παρουσίας και στην ανάγκη της ψυχής για μετάνοια. Σήμερα η ακολουθία του Μεσονυκτικού ψάλλετε - κυρίως στα μοναστήρια - πριν την ακολουθία του όρθρου.
Η Εκκλησία ένωσε τους ανθρώπους σε κοινή προσευχή με τα αγγελικά τάγματα, με το υμνητικό λειτούργημα των αγγέλων, όπως συλλαμβάνεται στην Παλαιά Διαθήκη και τονίστηκε έντονα από τον Ησαΐα (6.14) και τον Ιεζεκιήλ (3.12). Σημαντικότερο είναι το γεγονός, που
Ακούστε εδώ: Αντίφωνα Θείας Λειτουργίας
Η μελωδία είναι διαδοχή φθόγγων που προφέρονται με χρονική τάξη και
ρυθμό.
Οι φθόγγοι μιας μελωδίας δεν έχουν πάντα την ίδια διάρκεια· άλλοι
διαρκούν λιγότερο και άλλοι περισσότερο
Ὅταν ἀναφερόμαστε στὴ Θεία Λειτουργία, ἐννοοῦμε τὴ Θεία Λειτουργία τοῦ Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου.
Ἡ Θεία Λειτουργία διακρίνεται σε τρία κύρια μέρη:
Ἡ μουσικὴ πάντοτε καὶ πανταχοῦ θεωρήθηκε ὡς ἡ ζωηρότερη ἔκφραση τοῦ θρησκευτικοῦ αἰσθήματος, καὶ ἐπομένως ὡς μία εὐπρόσδεκτη προσφορὰ πρὸς τὸν Θεό. Χρήση τῆς μουσικῆς γινόταν στὶς ἀρχαίες ἑλληνικὲς ἑορτὲς καὶ πανηγύρεις, καθὼς καὶ στὶς Ἰουδαϊκὲς τελετές.
Το Κύριε Ελέησον ως απάντηση στα Πληρωτικά που εκφωνεί ο Διάκονος:
σε ύφος κλιτόν, όπως ψάλλονταν ανελλιπώς στο Πατριαρχείο
έως τις αρχές του 20ου αιώνα:
🔁 Επανάλαβε την κλίμακα αρκετές φορές.
👀 Διάβασε την άσκηση πολλές φορές χωρίς ρυθμό & μελωδία (απλή ανάγνωση).
Χαρακτήρες ονομάζονται τα σημάδια (σύμβολα) της Βυζαντινής Μουσικής, τα οποία δηλώνουν:
1. Τὸ «Εὐλογητὸς». Ὅπως καὶ στὸν Ἑσπερινό.
2. Τὸ «Τρισάγιον». Ὅπως καὶ στὸν Ἑσπερινό.
Η Εκκλησιαστική Βυζαντινή Μουσική διακρίνεται σε τέσσερις βασικές περιόδους:
Η μετάδοση των ύμνων γινόταν κυρίως προφορικά. Οι πρώτοι χριστιανοί έψαλλαν τους
Σύνδεσμος: Το σπίτι του δεσπότη από τον ΝΗ
Το παρακάτω ψαλτο-τραγουδάκι αποτελεί έναν εύκολο και εύσημο τρόπο εκμάθησης της βυζαντινής μουσικής κλίμακας:
Ας χτίσουμε μαζί.
Το σπίτι του δεσπότη από τον ΝΗ.
ΝΗ είναι η βάση.
Για να είναι η μελέτη σου σωστή και εποικοδομητική, χρειάζεται να ακολουθείς τον εξής κανόνα:
Η Βυζαντινή Μουσική γράφεται με γράμματα - σύμβολα που ονομάζονται μουσικοί
χαρακτήρες.
Αυτοί διαβάζονται με μικρές μουσικές συλλαβές που
ονομάζονται φθόγγοι.
Ἡ ἀκολουθία τοῦ Ἑσπερινοῦ τελεῖται ἀμέσως μετὰ τὴ δύση τοῦ ἡλίου. Εἶναι ἡ πρώτη ἀκολουθία τοῦ 24ώρου.
Ἡ τυπική της τάξη ἔχει, ὡς ἑξῆς:
Η μουσική είναι τέχνη και επιστήμη των ήχων, διέπεται από φυσικούς και αισθητικούς νόμους. Είναι ένα θείο δώρο· όπως είπε ο Νίτσε, «χωρίς αυτήν, η ζωή θα ήταν ένα λάθος».
Στην Ενότητα Άκουσμα αναρτείται μελωδία για την πρακτική εκμάθηση της Βυζαντινής Μουσικής
Η μελέτη της κλίμακας πριν από την εκτέλεση του κάθε ακούσματος είναι απαραίτητη για την:
Στην ενότητα «Δράση» πραγματοποιείται η πρακτική εφαρμογή όσων διδάχθηκαν στη θεωρητική ενότητα που προηγείται. Είναι σαν να ανεβαίνουμε στο Αναλόγιο (Καλανάρχο*), μεταφέροντας τη θεωρία στην πράξη και ξεκινώντας να ψάλλουμε!
Κάτω από κάθε άσκηση παρατίθεται σχετικό «Άκουσμα», ώστε ο μαθητής να εξοικειώνεται ακουστικά με το μέλος και να ενισχύεται η φωνητική του απόδοση.
Στην Ενότητα «Θεωρία» αναλύονται τα θεμελιώδη στοιχεία της Βυζαντινής Μουσικής: οι φθόγγοι, οι χαρακτήρες, οι μαρτυρίες, οι κλίμακες, τα απηχήματα και οι ήχοι. Μέσα από επεξηγηματικά κείμενα και ακουστικά παραδείγματα, ο μαθητής αποκτά σταδιακά θεωρητική κατανόηση και φωνητική εξοικείωση με το σύστημα της ψαλτικής.
Η μουσική, ως πανανθρώπινη γλώσσα, διαθέτει – όπως κάθε γλώσσα – τα δικά της «γράμματα», τη δική της γραμματική, συντακτικό και ορθογραφία.
Η Ενότητα «Τυπικό» εστιάζει στην τάξη και τη δομή των ακολουθιών της Ορθοδόξου Εκκλησίας. Παρουσιάζονται οι βασικές αρχές του Τυπικού, οι λειτουργικές διατάξεις, οι μεταβολές κατά τις εορτές και οι πρακτικές οδηγίες για την ορθή ψαλτική εφαρμογή. Ο μαθητής μαθαίνει πώς να προσαρμόζει την ψαλτική του σύμφωνα με την ημέρα, την εορτή και το λειτουργικό πλαίσιο.
Όπως στον Ουρανό επικρατεί τάξη και όχι αταξία, έτσι και στη λατρεία της Εκκλησίας υπήρχε πάντοτε μια ιερή τάξη. Η τάξη αυτή, γνωστή ως Τυπικόν, δεν αποτελεί απλώς ένα λειτουργικό εργαλείο, αλλά είναι το απόσταγμα εμπειρίας αιώνων.
Στην Ενότητα «Ιστορία» παρουσιάζεται η πορεία της Βυζαντινής Μουσικής μέσα στους αιώνες, από την αρχαία ελληνική παράδοση έως τη σύγχρονη ψαλτική πράξη.
Η Βυζαντινή Μουσική αποτελεί τη μουσική έκφραση των Ρωμαίων πολιτών της πάλαι ποτέ Ρωμανίας, δηλαδή της Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας.
