ΙΣΤΟΡΙΑ 10η Ενότητα: Ύφος - Ήθος - Στάση του ιεροψάλτη

Περί « Ύφους»

Το «Ύφος» της εκκλησιαστικής μουσικής έδρασε, ευδοκίμησε και μεγαλούργησε στην βασιλίδα των πόλεων, την Κωνσταντινούπολη, με τους μεγάλους δασκάλους ψάλτες, που έζησαν και

ΑΚΟΥΣΜΑ 9η Ενότητα: Απαγγελία Αποστόλου

 Απαγγελία Αποστόλου 

Η απαγγελία του αποστόλου στην Εκκλησία είναι μια σημαντική και ιερή διαδικασία. Ο Αναγνώστης ή ο Ψάλτης διαβάζει το ορισμένο από το τυπικό της ημέρας απόσπασμα από τις

ΘΕΩΡΙΑ 9η Ενότητα: Μουσικά Γένη

Μουσικά Γένη: Διατονικό - Χρωματικό - Εναρμόνιο

Διατονικό Γένος

Το Διατονικό Γένος είναι ένα από τα τρία βασικά γένη της αρχαίας ελληνικής μουσικής, μαζί με

ΤΥΠΙΚΟ 9η Ενότητα: Λειτουργικός Χρόνος

 Λειτουργικός Χρόνος

Ο Λειτουργικός Χρόνος στην Ορθόδοξη Εκκλησία είναι η ιερή διάταξη του χρόνου που καθορίζει τις ακολουθίες, τις εορτές και τις νηστείες μέσα στο εκκλησιαστικό έτος.

Ο λειτουργικός χρόνος χωρίζεται σε τρεις λειτουργικούς κύκλους, που επαναλαμβάνονται

ΙΣΤΟΡΙΑ 9η Ενότητα: Τα Λειτουργικά Βιβλία

Τα Λειτουργικά Βιβλία της Εκκλησίας

Το πρώτο Λειτουργικό βιβλίο της Εκκλησίας ήταν το Ψαλτήριον του Δαυίδ. Με την

ΑΚΟΥΣΜΑ 8η Ενότητα: Τη Υπερμάχω Στρατηγώ

 Τη Υπερμάχω Στρατηγώ...

Το εμβατήριο της Ορθόδοξης Εκκλησίας, το  "Τη Υπερμάχω Στρατηγώ...", ένας

ΘΕΩΡΙΑ 8η Ενότητα: Γένη-Χρόες-Φυσική κλίμακα

Γένη - Χρόες - Φυσική κλίμακα

Όπως ήδη έχουμε αναφέρει η κλίμακα της βυζαντινής μουσικής αποτελείται από τετράχορδα. Στα τετράχορδα που συνιστούν τις κλίμακες ο πρώτος και ο τέταρτος

ΤΥΠΙΚΟ 8η Ενότητα: Προηγιασμένη Θ. Λειτουργία

Προηγιασμένη Θεία Λειτουργία

Η Προηγιασμένη Θεία Λειτουργία (ή Λειτουργία των Προηγιασμένων Δώρων) είναι

ΙΣΤΟΡΙΑ 8η Ενότητα: Η Νέα Μέθοδος - Η Μουσική Επιτροπή

Η Νέα Μέθοδος ή Μέθοδος των τριών Διδασκάλων

Οι πρώτοι Χριστιανοί έψαλλαν γνωστούς ύμνους από το ψαλτήρι του Δαυίδ. Όταν άρχισαν να εμφανίζονται τα πρώτα τροπάρια, σημείωναν πάνω στις λέξεις κάποια σημάδια που

ΑΚΟΥΣΜΑ 7η Ενότητα: Ο παιάνας της Ορθόδοξης Πίστης

 Χριστός Ανέστη

Το "Χριστός Ανέστη" είναι ο παιάνας της χριστιανοσύνης. Κηρύττει τη νίκη του Ιησού Χριστού επί του θανάτου και την προσφορά της αιώνιας ζωής. Αν και το άκουσμα είναι γνωστό, παρατίθεται κι εδώ:

Χριστός Ανέστη - ήχος πλ. πρώτου

ΘΕΩΡΙΑ 7η Ενότητα: πως βρίσκουμε τους ήχους

 Πως ψάλλονται οι ήχοι

Αποτελεί κλασικό και κύριο ερώτημα όλων όσων αρχίζουν να ασχολούνται με τη βυζαντινή μουσική και την ψαλτική:

Πως βρίσκουμε τους ήχους

ΤΥΠΙΚΟ 7η Ενότητα: Θ. Λειτουργία Μ. Βασιλείου

 Θεία Λειτουργία του Μεγάλου Βασιλείου

Τι είναι η Θεία Λειτουργία Μεγάλου Βασιλείου

Η Θεία Λειτουργία του Μεγάλου Βασιλείου είναι μία από τις δύο κύριες λειτουργίες της Ορθόδοξης Εκκλησίας, μαζί με τη Θεία Λειτουργία του Ιωάννη του Χρυσοστόμου.

ΙΣΤΟΡΙΑ 7η Ενότητα: Βυζαντινή vs Δυτική μουσική & Δημοτικό τραγούδι

Οι διαφορές που χαρακτηρίζουν τη Βυζαντινή μουσική

Δυτική μουσική

Η βυζαντινή μουσική, σαν άκουσμα ξεχωρίζει από την δυτική (ευρωπαϊκή)

ΑΚΟΥΣΜΑ 6η Ενότητα: Απολυτίκιον του Σταυρού

Απολυτίκιον του Σταυρού

Ξεκινώντας τα ψαλσίματα με το πιο κοινότυπο απολυτίκιο

Από τα πιο γνωστά Απολυτίκια του ενιαύσιου κύκλου είναι το: 

Ήχος α΄

ΘΕΩΡΙΑ 6η Ενότητα: Οι ήχοι της Β. Μουσικής

Οι ήχοι της Βυζαντινής Μουσικής

Οι ήχοι της Εκκλησιαστικής Υμνωδίας και τα Συστατικά τους

 Οι εκκλησιαστικοί ύμνοι έχουν μελοποιηθεί σε οκτώ διαφορετικούς ήχους. Ήχος είναι ένα άκουσμα ιδιαίτερο που έχει καθορισμένα τη βάση του, τα διαστήματά του, τους δεσπόζοντες

ΤΥΠΙΚΟ 6η Ενότητα: Ώρες - Μεγάλες Ώρες

 Ώρες (μικρές) - Μεγάλες Ώρες

Γνωριμία με μια όμορφη αλλά όχι τόσο γνωστή ακολουθία

Οι Ώρες είναι μια ιδιαίτερη πτυχή της ορθόδοξης λατρευτικής παράδοσης και αποτελούν μέρος του λειτουργικού κύκλου της Εκκλησίας. Διακρίνονται στις Ώρες (μικρές) και στις

ΙΣΤΟΡΙΑ 6η Ενότητα: Η αρχαία Ελληνική Μουσική

 Η αρχαία Ελληνική Μουσική

Ιστορικά στοιχεία της αρχαίας Ελληνικής Μουσικής

Η αρχαία Ελληνική μουσική είναι ένα συναρπαστικό κεφάλαιο της πολιτιστικής κληρονομιάς της Ελλάδας! Η μουσική κατείχε εξέχουσα θέση στην αρχαία ελληνική ζωή, συνδεόμενη άμεσα

ΑΚΟΥΣΜΑ 5η Ενότητα: Η Τιμιωτέρα σε ήχο Λέγετο

Η Τιμιωτέρα σε ήχο Λέγετο

Γνωριμία με τον πιο γνωστό ύμνο της Εκκλησίας

Η Τιμιωτέρα σε ήχο Λέγετο ψάλλεται πολλάκις στον όρθρο κατά τον ενιαύσιο Λειτουργικό κύκλο της Εκκλησίας.

ΘΕΩΡΙΑ 5η Ενότητα: Χρονικοί Χαρακτήρες

Χρονικοί Χαρακτήρες

Οι χρονικοί χαρακτήρες ονομάζονται άφωνα σημάδια, επειδή δεν έχουν φωνητική ενέργεια αλλά δείχνουν χρονική διάρκεια.

Χρονικοί χαρακτήρες που αυξάνουν το χρόνο

Οι φωνητικοί χαρακτήρες εκτός από τη υπορροή έχουν διάρκεια ενός χρόνου.
Για να παραμείνουμε περισσότερο σε ένα φθόγγο, χρησιμοποιούμε τους χρονικούς χαρακτήρες που αυξάνουν τον χρόνο:

Επομένως,
χαρακτήρας ποσότητας και κλάσμα = 2 χρόνοι

χαρακτήρας ποσότητας  και απλή = 2 χρόνοι
χαρακτήρας ποσότητας  και διπλή = 3 χρόνοι

Χρονικοί χαρακτήρες που διαιρούν τον χρόνο

Στην πορεία μιας μελωδίας μπορεί να χρειαστεί να εκτελέσουμε σε έναν χρόνο πολλούς χαρακτήρες.
Γι' αυτό χρησιμοποιούμε χαρακτήρες που διαιρούν τον χρόνο σε μικρότερα μέρη, Τοποθετούνται στον δεύτερο χαρακτήρα από αυτούς που θέλουμε να ενώσουμε:

Τα σημάδια αυτά μπαίνουν πάντοτε στον δεύτερο χαρακτήρα από αυτούς που θέλουμε να ενώσουμε και ο πρώτος χαρακτήρας τονίζεται ζωηρότερα.

Το Γοργό μαζεύει σε ένα χρόνο 2 φωνητικούς χαρακτήρες

Εάν το Γοργό είναι πάνω από τα Κεντήματα τότε το Ολίγον ή Οξεία και τα Κεντήματα θα διαβαστούν σε μία κίνηση.

Αν το Γοργό βρίσκεται πάνω στο Ολίγον τότε τα Κεντήματα θα διαβαστούν σε μία κίνηση με τον προηγούμενο χαρακτήρα

Αν το Γοργό βρίσκεται πάνω σε υπορροή τότε διαβάζεται μαζεύοντας το χρόνο της πρώτης αποστρόφου με τον προηγούμενο χαρακτήρα

Τα ίδια ισχύουν και για τους υπόλοιπους χαρακτήρες με τη διαφορά ότι:

-Το Δίγοργο μαζεύει σε ένα χρόνο 3 φωνητικούς χαρακτήρες

-Το Τρίγογργο μαζεύει σε ένα χρόνο 4 φωνητικούς χαρακτήρες

Σε μια κίνηση διαβάζονται ο χαρακτήρας που έχει το Τρίγοργο, ο προηγούμενός του και οι υπόλοιποι που ακολουθούν.

Εκτός από τις παραπάνω ίσες διαιρέσεις υπάρχουν και οι άνισες διαιρέσεις οι οποίες επιτυγχάνονται με τους ίδιους χαρακτήρες παρεστιγμένους, δηλαδή με μια τελεία μπροστά ή πίσω από τον χαρακτήρα. Η τελεία αυτή προσθέτει περισσότερο χρόνο στον χαρακτήρα στον οποίο προηγείται.

Χαρακτήρες που διαιρούν και αυξάνουν τον χρόνο

ΤΥΠΙΚO 5η Ενότητα: Μεσονυκτικό - Λιτή - Αρτοκλασία

 Μεσονυκτικό - Λιτή - Αρτοκλασία

Μεσονυκτικό

Το Μεσονυκτικό είναι μία από τις ημερήσιες ακολουθίες της Ορθόδοξης Εκκλησίας, η οποία παραδοσιακά ψάλλονταν γύρω στα μεσάνυχτα. Έχει τις ρίζες του στη μοναστική παράδοση, όπου οι μοναχοί αφιέρωναν ώρες της νύχτας στην προσευχή. Εστιάζει ιδιαίτερα στη μνήμη της Δευτέρας

ΙΣΤΟΡΙΑ 5η Ενότητα: Η Εκκλησιαστική Μουσική στο Βυζάντιο

Η Εκκλησιαστική Μουσική στο Βυζάντιο

Η Εκκλησιαστική Υμνολογική Βυζαντινή Μουσική

Η Εκκλησία ένωσε τους ανθρώπους σε κοινή προσευχή με τα αγγελικά τάγματα, με το υμνητικό λειτούργημα των αγγέλων, όπως συλλαμβάνεται στην Παλαιά Διαθήκη και τονίστηκε έντονα από τον Ησαΐα (6.14) και τον Ιεζεκιήλ (3.12). Σημαντικότερο είναι το γεγονός, που

ΑΚΟΥΣΜΑ 4η Ενότητα: Αντίφωνα Θ. Λειτουργίας

Αντίφωνα Θείας Λειτουργίας

Τι είναι τα Αντίφωνα της Θείας Λειτουργίας

Τα Αντίφωνα ψάλλονται στην αρχή της Θείας Λειτουργίας μετά τα Ειρηνικά.

Α´ Ἀντίφωνον καὶ ἐφύμνιον

ΔΡΑΣΗ 4η Ενότητα: Μελωδικές Ασκήσεις 23-25

 Μαθαίνοντας τον Τρίσημο & Τετράσημο πόδα

ΘΕΩΡΙΑ 4η Ενότητα: Χρόνος (Πόδες) - Ρυθμός - Έκφραση

Χρόνος - Ρυθμός - Χρονική Αγωγή - Έκφραση

Θεμελιώδη δομικά στοιχεία της μουσικής

1.  ΧΡΟΝΟΣ & ΡΥΘΜΟΣ

Η μελωδία είναι διαδοχή φθόγγων που προφέρονται με χρονική τάξη και ρυθμό. Σε μια μελωδία όλοι οι φθόγγοι που τη συνθέτουν δεν είναι της ίδιας διαρκείας, άλλοι διαρκούν λίγο κι άλλοι περισσότερο. Ο προσδιορισμός της διαρκείας του φθόγγου ονομάζεται χρόνος.

ΤΥΠΙΚΟ 4η Ενότητα: Θεία Λειτουργία

Η Θεία Λειτουργία

ΤΟ ΤΥΠΙΚΟ ΤΗΣ ΘΕΙΑΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ

Όταν αναφερόμαστε για Θεία Λειτουργία εννοούμε τη Θεία Λειτουργία του Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου.

Ἡ Θεία Λειτουργία χωρίζεται σε:

ΙΣΤΟΡΙΑ 4η Ενότητα: Η Αρχαία Εκκλησιαστική Υμνολογία

Η Αρχαία Εκκλησιαστική Υμνολογία

Η Αρχέγονη Εκκλησία

Η Μουσική πάντοτε και πανταχού θεωρήθηκε ως η ζωηρότερη έκφραση του θρησκευτικού αισθήματος και επομένως ως μια ευπρόσδεκτη προσφορά προς τον Θεό. Χρήση της μουσικής γίνονταν στις αρχαίες

ΑΚΟΥΣΜΑ 3η Ενότητα: Ανάβαση & Κατάβαση κλίμακας - Κύριε Ελέησον σε κλιτόν

Ανάβαση & Κατάβαση κλίμακας - Κύριε Ελέησον σε κλιτόν

Ακούστε εδώ :

τις ασκήσεις της θεωρίας 16 - 17 - 18 και19

Ακούστε εδώ :

Το Κύριε Ελέησον σε ύφος κλιτόν, όπως ψάλλονταν ανελλιπώς στο Πατριαρχείο έως τις αρχές του 20ου αιώνα:

Πληρωτικά Θείας Λειτουργίας - Κύριε Ελέησον, ύφος Κλιτόν 

ΔΡΑΣΗ 3η Ενότητα: Μελωδικές Ασκήσεις 16-22

Μαθαίνοντας να ψάλλουμε την Πεταστή και τα Κεντήματα

ΘΕΩΡΙΑ 3η Ενότητα: Χαρακτήρες της Β. Μουσικής.

Χαρακτήρες - Γράμματα της Βυζαντινής Μουσικής.

Χαρακτήρες είναι τα σημάδια (σύμβολα) της βυζαντινής μουσικής, που δηλώνουν την κίνηση της φωνής, τη χρονική διάρκεια των φθόγγων και την απόδοση της μελωδίας.

ΤΥΠΙΚΟ 3η Ενότητα: Όρθρος

Ο Όρθρος

ΤΟ ΣΥΝΗΘΕΣ  ΤΥΠΙΚΟΝ  ΟΡΘΡΟΥ

1. ΤΟ ΕΥΛΟΓΗΤΟΣ. Ὅπως καὶ στὸν Ἑσπερινό.

2. ΤΟ ΤΡΙΣΑΓΙΟΝ. Ὅπως καὶ στὸν Ἑσπερινό.

3. Καταληκτικοὶ ὕμνοι τῆς βασιλικῆς ἀκολουθίας. «Σῶσον Κύριε τὸν λαόν σου...», κλπ.

ΙΣΤΟΡΙΑ 3η Ενότητα: Περίοδοι της Β. Μουσικής & οι Υμνογράφοι.

Οι περίοδοι της Β. Μουσικής & οι Υμνογράφοι.

ΥΜΝΟΙ - ΥΜΝΟΓΡΑΦΟΙ - ΜΑΪΣΤΟΡΕΣ

Η Εκκλησιαστική Βυζαντινή Μουσική χωρίζεται σε τέσσερις περιόδους.

Η πρώτη περίοδος ξεκινά από τον 1^ο αιώνα μέχρι την κτίση της Κωνσταντινούπολης. Η μετάδοση των

ΑΚΟΥΣΜΑ 2η Ενότητα: "Το σπίτι του δεσπότη από τον Νη"

Ας ψάλουμε μαζί "Το σπίτι του δεσπότη από τον Νη"

Σύνδεσμος: Το σπίτι του δεσπότη από τον ΝΗ

Το παρακάτω ψαλτο-τραγουδάκι αποτελεί έναν εύκολο και εύσημο τρόπο εκμάθησης της βυζαντινής μουσικής κλίμακας.

Ας ξεκινήσουμε μαζί.

ΔΡΑΣΗ 2η Ενότητα: Μελωδικές Ασκήσεις 4-15

Μαθαίνοντας να μελετάμε σωστά

Oι χαρακτήρες ολίγον και απόστροφος

ΘΕΩΡΙΑ 2η Ενότητα: Συστατικά της Β. Μουσικής

Τα συστατικά της Βυζαντινής Μουσικής.

Τα θεμελιώδη συστατικά της Βυζαντινής Μουσικής είναι:

1. Ο Φθόγγος - το Διάστημα - ο Τόνος

Η Βυζαντινή Μουσική γράφεται με γράμματα - σύμβολα που ονομάζονται μουσικοί χαρακτήρες.
Οι μουσικοί χαρακτήρες διαβάζονται με μικρές μουσικές συλλαβές που λέγονται φθόγγοι.

ΤΥΠΙΚΟ 2η Ενότητα: Εσπερινός

Ο Εσπερινός

ΣΥΝΟΠΤΙΚΟΝ & ΣΥΝΗΘΕΣ ΤΥΠΙΚΟΝ ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ

Ἡ ἀκολουθία τοῦ Ἑσπερινοῦ τελεῖται ἀμέσως μετὰ τὴ δύση τοῦ ἡλίου. Εἶναι ἡ 1η ἀκολουθία τοῦ 24ώρου. Ἡ τυπική της τάξη ἔχει, ὡς ἑξῆς:

1. ΤΟ ΕΥΛΟΓΗΤΟΣ. Ὅπως ὅλες οἱ ἀκολουθίες, ἔτσι καὶ ὁ Ἑσπερινὸς ἀρχίζει μὲ

ΙΣΤΟΡΙΑ 2η Ενότητα: Οδοιπορικό στις ψαλτικές παραδόσεις.

 Ένα ιστορικό οδοιπορικό στις ψαλτικές παραδόσεις

 Αναφορά στις δημιουργηθείσες Ψαλτικές Παραδόσεις

1. “ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ”

Η μουσική είναι τέχνη και επιστήμη των ήχων, που διέπεται από ορισμένους φυσικούς

ΑΚΟΥΣΜΑ 1η Ενότητα: Η κλίμακα της Β. Μουσικής

 Η κλίμακα της Βυζαντινής Μουσικής με νότες.

1ος Σύνδεσμος :  Η Κλίμακα της καθ' ημάς μουσικής

Η μελέτη της κλίμακας πριν από την εκτέλεση του κάθε ακούσματος είναι απαραίτητη:

1. Ορθή εκφορά των φωνητικών φθόγγων και των συμφώνων.

ΔΡΑΣΗ 1η Ενότητα: Μελωδικές Ασκήσεις 1-3

Μαθαίνοντας να ψάλλουμε ανεβαίνοντας και κατεβαίνοντας την κλίμακα 

Την άσκηση αυτή στην αρχή τη διαβάζουμε, μετά την ψάλλουμε και τη μαθαίνουμε απέξω. Την επαναλαμβάνουμε κάθε φορά πριν από κάθε ψαλμωδία:

 

               ΝΗ     ΠΑ        ΒΟΥ      ΓΑ          ΔΙ        ΚΕ        ΖΩ        ΝΗ             ΝΗ    ΖΩ    ΚΕ    ΔΙ

     ΓΑ    ΒΟΥ  ΠΑ   ΝΗ

ΘΕΩΡΙΑ 1η Ενότητα: Εισαγωγή στη Βυζαντινή Μουσική

Εισαγωγή στη Βυζαντινή Μουσική 

Βυζαντινή Μουσική & Γράμματα

Η μουσική γενικότερα, είναι μια γλώσσα πανανθρώπινη - κι όπως κάθε γλώσσα - έχει δικά της γράμματα, γραμματική, συντακτικό και ορθογραφία.  

Με τον όρο Βυζαντινή Μουσική (ή καλύτερα Ελληνική Μουσική) ονομάζουμε ένα ιδιαίτερο και ολοκληρωμένο σύστημα απόδοσης και εξέτασης της μελωδίας, σύμφωνα με Ήχους, Γένη και Χρόες.
Η Βυζαντινή Μουσική έχει δικό της γραφικό σύστημα με σύμβολα - μουσικά σημάδια με τα οποία παριστά τη μελωδία. Τα σύμβολα αυτά διακρίνονται στους Χαρακτήρες και στις Μαρτυρίες.

Η Βυζαντινή Ψαλτική Μουσική Τέχνη: 

ΤΥΠΙΚΟ 1η Ενότητα: Εισαγωγή στο τυπικό των ακολουθιών

Εισαγωγή στο τυπικό των ακολουθιών - Δίπτυχα.

Τυπικό Ακολουθιών Ελληνικής Ορθοδόξου Εκκλησίας

Τι είναι το Τυπικό

Όπως στον Ουρανό επικρατεί τάξη κι όχι αταξία, έτσι και στη λατρεία της Εκκλησίας υπήρχε πάντοτε μια τάξης. Η τάξη αυτή ή αλλιώς τυπικόν, δεν είναι ένα απλό κατασκεύασμα, αλλά ένα καταστάλαγμα

ΙΣΤΟΡΙΑ 1η Ενότητα: Εισαγωγή στην Ψαλτική - Β. Μουσική

Εισαγωγή στην Ψαλτική - Βυζαντινή Μουσική

Η πορεία της Βυζαντινής Μουσικής στο χρόνο

   Α. Τι είναι η Βυζαντινή Μουσική και ποια η ιστορική πορεία της.

Η Βυζαντινή Μουσική δεν είναι άλλη παρά η μουσική των Ρωμαίων πολιτών της πάλαι ποτέ Ρωμανίας, δηλαδή της Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας.