ΙΣΤΟΡΙΑ 2η Ενότητα: Οδοιπορικό στις ψαλτικές παραδόσεις.

 Ένα ιστορικό οδοιπορικό στις ψαλτικές παραδόσεις

 Αναφορά στις δημιουργηθείσες Ψαλτικές Παραδόσεις

1. “ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ”

Η μουσική είναι τέχνη και επιστήμη των ήχων, που διέπεται από ορισμένους φυσικούςκαι αισθητικούς νόμους. Είναι ένα θείο δώρο κι όπως είπε ο Νίτσε, "χωρίς αυτή η ζωή θα ήταν ένα λάθος".

Η μουσική με το ρυθμό και τις μελωδικές γραμμές της ερμηνεύει ψυχικά αισθήματα και ενεργεί δια μέσω της ακοής. Διευκολύνει την κατανόηση του ποιητικού κειμένου και επιδρά συναισθηματικά στην ψυχή του ακροατή. Οι ευχάριστες ψυχικές καταστάσεις εκφράζονται με ρυθμούς ζωηρούς και χαρούμενους ενώ οι δυσάρεστες αποδίδονται με ρυθμούς συσταλτικούς και η ταπείνωση ερμηνεύεται με τόνους ησυχαστικούς.

Κάθε λαός, σε κάθε εποχή δημιούργησε και διαμόρφωσε τη δική του μουσική, ανάλογα με τον πολιτισμό του, τις συνθήκες διαβίωσής του, (όπως το κλίμα, η ελευθερία ή η δουλεία του) και τις επιδράσεις που έλαβε από ξένους πολιτισμούς.

2. "ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΗ ΜΟΥΣΙΚΗ"

Ο άνθρωπος νιώθοντας την ανάγκη να πλησιάσει τον Δημιουργό του, να Τον ευχαριστήσει, να Τον παρακαλέσει, να προσευχηθεί σ΄ Αυτόν ζητώντας βοήθεια έναντι των δυσκολιών της ζωής, συνέθεσε ανάλογη μουσική, ψάλλοντας ύμνους ευχαριστίας, δοξολογίας και ικεσίας. Έτσι δημιουργήθηκε η θρησκευτική μουσική σε αντιδιαστολή με την κοσμική μουσική.

3. "ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΜΟΥΣΙΚΗ"

Όπως κάθε τόπος στη γη έχει τη δική του θρησκευτική μουσική. Έτσι και στον χώρο των Βαλκανίων όπου επικρατεί η Ορθόδοξη πίστη, αναπτύχθηκε μια ξεχωριστή εκκλησιαστική μουσική. Είναι γνωστή με το προσωνύμιο «Βυζαντινή Μουσική» επειδή αναπτύχθηκε στην περίοδο της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας.

Η Βυζαντινή Μουσική αναπτύχθηκε από τη στιγμή που οι εμπνευσμένοι χριστιανοί ποιητές συνύφαναν τα αριστουργήματά τους με την αρχαία ελληνική μουσική. Η μουσική αυτή άρχισε να καλλιεργείται από τα πρώτα χρόνια της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας και ήταν γνωστή ως παπαδική ή ψαλτική τέχνη.

4. ΤΟΠΙΚΕΣ ΨΑΛΤΙΚΕΣ ΠΑΡΑΔΟΣΕΙΣ

Υπάρχουν επιμέρους μουσικές διαφορές από περιοχή σε περιοχή. Έτσι έχουμε την Ψαλτική Παράδοση της:

· Κωνσταντινούπολης

· Θεσσαλονίκης

· Αθήνας

· Αγίου Όρους

· Επτανήσων κ.λ.π.


Η βάση όμως, της εκκλησιαστικής μας μουσικής παραμένει αναλλοίωτη, σταθερή και αμετάβλητη. Στηρίζεται στο ορθόδοξο βίωμα και εκφράζεται μέσω της βυζαντινής μουσικής ψαλτικής παράδοσης, που αναπτύχθηκε και μεταλαμπαδεύτηκε από γενιά σε γενιά, δια μέσω των αιώνων, από στόμα σε στόμα, φθάνοντας ως τις μέρες μας.

5. ΕΠΤΑΝΗΣΙΑΚΗ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΜΟΥΣΙΚΗ ΨΑΛΤΙΚΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗ

Η Βυζαντινή Μουσική αποτελεί τη βάση της ψαλτικής παράδοσης και των Νησιών του Ιονίου με τις τόσες πολλές ευρωπαϊκές επιρροές. Η ντόπια ψαλτική παράδοση των Επτανήσων, τα τελευταία χρόνια,  τείνει σε τετράφωνη ευρωπαϊκή μουσική. 

Η Κερκυραϊκή ψαλτική έχει πρόσφατα εισαγάγει το αρμόνιο. 

Η Ζακυνθινή ψαλτική έχει εναρμονίσει όλους τους ήχους της βυζαντινής μουσικής. 

Τα μέλη που σήμερα ακούγονται, κυρίως στη Θεία Λειτουργία, είναι κυρίως μέλη του Σακελλαρίδη και του Πολυκράτη, μουσικών του Αθηναϊκού τετράφωνου πολυφωνικού μουσικού συστήματος, όχι και τόσο σχετικά με την ιδιαίτερη επτανησιακή ψαλτική παράδοση.

6. Η ΚΕΦΑΛΛΗΝΙΑΚΗ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗ ΜΟΥΣΙΚΗ

Η Κεφαλληνιακή ψαλτική παράδοση έχει εναρμονίσει κυρίως τον Πλάγιο του Τετάρτου ήχο, τον Τρίτο και κάποια προσόμοια του Λεγέτου ήχου και χρησιμοποιεί κυρίως τρεις φωνές αντί για τέσσερις.

Οι Κεφαλλονίτες ειδικά, ήταν πάντοτε πιο κοντά στην Κωνσταντινουπολίτικη παράδοση. Σύμφωνα με κάποιες πηγές, ήταν από τους πρώτους που έτρεξαν στην πατριαρχική σχολή για να μάθουν τη Νέα Μέθοδο το 1815. Εντύπωση προκαλεί δε, η οικονομική συνδρομή των Κεφαλλήνων στις βυζαντινές μουσικές εκδόσεις του Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως κατά τον 19ο αιώνα, όπως ο Σταμάτης Καλιγάς, στην έκδοση του 1831 των Χαρίση - Παράσχου, με τα αργά Ιδιόμελα & Απολυτίκια του Μανουήλ Πρωτοψάλτου κ.α..

7. ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗ ΜΟΥΣΙΚΗ ΨΑΛΤΙΚΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗ

Η ψαλτική παράδοση του κάθε τόπου είναι κατά πάντα σεβαστή. Δεν μπορούμε και δεν πρέπει να ισοπεδώσουμε τις παραδόσεις και να πούμε αυτή είναι σωστή ενώ η τάδε είναι λάθος. Ένα είναι το σημαντικό, όλες οι ψαλτικές παραδόσεις βασίζονται πάνω στην Βυζαντινή Εκκλησιαστική Πατριαρχική Ψαλτική παράδοση. Αυτή χρειάζεται πρωτίστως να διαφυλαχθεί και να μεταλαμπαδευτεί. Μόνον έτσι θα διατηρηθεί η Ελληνική Μουσική Παράδοση και δεν θα αλλοτριωθεί από τις εξωτερικές επιδράσεις. Από κει και πέρα επαφίεται στον κάθε τόπο - και οφείλει να το κάνει - να αναδεικνύει τη δική του ψαλτική εκδοχή.

8. ΕΠΙΛΟΓΟΣ

Η Ψαλτική – πάνω απ’ όλα - είναι μια μουσική βιωματική, ένας ανεκτίμητος μελωδικός θησαυρός ασύγκριτος σε εκφραστική δύναμη και ρυθμική ποικιλία. Είναι η μουσική που ανεβάζει τον άνθρωπο από τη γη στον ουρανό.

Η Ψαλτική Τέχνη είναι η μουσική των Αγγέλων.

Δείτε:  Μελωδήματα