ΤΥΠΙΚΟ 8η Ενότητα: Προηγιασμένη Θ. Λειτουργία

Προηγιασμένη Θεία Λειτουργία

Η Προηγιασμένη Θεία Λειτουργία (ή Λειτουργία των Προηγιασμένων Δώρων) είναι

μία πολύ κατανυχτική αλλά και με ιδιαίτερη μορφή Θεία Λειτουργία στην Ορθόδοξη Εκκλησία, που τελείται μόνο κατά τη Μεγάλη Τεσσαρακοστή. 

Ονομάζεται έτσι επειδή δεν γίνεται καθαγιασμός των Τιμίων Δώρων κατά τη διάρκειά της, αλλά χρησιμοποιούνται ήδη καθαγιασμένα δώρα (Άχραντο Σώμα και Τίμιο Αίμα Ιησού Χριστού) από προηγούμενη Θεία Λειτουργία — συνήθως από Κυριακή.

Ιστορικό και σκοπός της Προηγιασμένης Θείας Λειτουργίας

Η λειτουργία αυτή αποδίδεται στον Άγιο Γρηγόριο τον Διάλογο (ή τον Μέγα, Πάπα Ρώμης). Καθιερώθηκε για να μπορούν οι πιστοί να κοινωνούν πιο συχνά κατά την περίοδο της νηστείας, χωρίς όμως να τελείται πανηγυρικά η Θεία Λειτουργία, που έχει εορταστικό χαρακτήρα και δεν ταιριάζει στο πνεύμα της κατανύξεως και της μετανοίας της Μεγάλης Τεσσαρακοστής.

Πότε τελείται

Η Προηγιασμένη Λειτουργία τελείται:

• Κατά τις καθημερινές της Μεγάλης Τεσσαρακοστής, κυρίως Τετάρτη και Παρασκευή

• Την Πέμπτη του Μεγάλου Κανόνα

• Τις τρεις πρώτες ημέρες της Μεγάλης Εβδομάδας

• Δεν τελείται Σάββατο ή Κυριακή, γιατί τότε γίνεται κανονική Θεία Λειτουργία (του Ιωάννου του Χρυσοστόμου ή του Μεγάλου Βασιλείου).

Δομή της Προηγιασμένης Λειτουργίας

Η Προηγιασμένη Λειτουργία συνδυάζει στοιχεία:

• από τον Εσπερινό (επειδή τελείται συνήθως απογευματινή ώρα),

• από τη Θεία Λειτουργία,

• και έχει ιδιαίτερη ευταξία.

Το πιο χαρακτηριστικό της μέρος αυτής της Λειτουργίας είναι η μεγάλη είσοδος με τα Προηγιασμένα Δώρα, όπου αντί του συνηθισμένου χερουβικού ψάλλεται το "Νυν αι δυνάμεις..."

Πριν την έναρξη του Εσπερινού είθισται να ψάλλεται η 9η Ώρα

Δομή:

1. Εσπερινό Μέρος (Αρχή Λειτουργίας)

Ευλογημένη η Βασιλεία...

Ακολουθούν τα Ειρηνικά υπό του ιερέως και διαβάζονται οι ψαλμοί " Προς τον Κύριο.." στο κέντρο του Ιερού Ναού από τον ψάλτη.

Το "Κύριε, εκέκραξα..." κ.λπ.

Είσοδος με το Ευαγγέλιο και το «Φως ιλαρόν»

Ανάγνωση Παλαιοδιαθηκικών Αναγνωσμάτων (κυρίως από Γένεση, Παροιμίες) 

Αμέσως μετά ψάλλεται υπό του ιερέως και επαναλαμβάνεται από τους χορούς των ψαλτών ο ύμνος "Κατευθυνθήτω η προσευχή μου..." 

2. Προετοιμασία για τη Θεία Κοινωνία

Μεγάλη Συναπτή

Εκτενής Ευχή Κατηχουμένων

Απόλυση Κατηχουμένων (όπως στη Λειτουργία του Χρυσοστόμου)

Ευχές Πιστών – Λειτουργία των Πιστών

3. Μεγάλη Είσοδος – Μεταφορά Προηγιασμένων Δώρων

Γίνεται με ιερό δέος, υπό τον ύμνο:

«Νῦν αἱ Δυνάμεις τῶν οὐρανῶν...» 

(Καθώς ο ιερέας μεταφέρει τα Προηγιασμένα Δώρα  από την Πρόθεση στην Αγία Τράπεζα έχοντας καλυμμένο το κεφάλι του με τον "αέρα" οι πιστοί γονατίζουν).

4. Προσφορά και Κοινωνία

Εκτενείς ευχές προ της Θείας Κοινωνίας

Η Κυριακή Ευχή του Πάτερ ἡμῶν

Μετάληψη Ιερέα και Πιστών

Κοινωνικό ψάλλεται το "Γεύσασθε και ίδετε..."

Μετά τη μετάληψη ψάλλεται αντί του "Είδωμεν το Φως..." το "Ευλογήσω σε..." 

5. Απόλυση – Τέλος Λειτουργίας

Ευχαριστήρια ευχή

Απόλυση ημέρας

Πριν το Δι' ευχών και κατά τη διανομή του αντιδώρου διαβάζονται δυο ψαλμοί.