ΙΣΤΟΡΙΑ 1η Ενότητα: Εισαγωγή στην Ψαλτική - Β. Μουσική

Εισαγωγή στην Ψαλτική - Βυζαντινή Μουσική

Η πορεία της Βυζαντινής Μουσικής στο χρόνο

   Α. Τι είναι η Βυζαντινή Μουσική και ποια η ιστορική πορεία της.

Η Βυζαντινή Μουσική δεν είναι άλλη παρά η μουσική των Ρωμαίων πολιτών της πάλαι ποτέ Ρωμανίας, δηλαδή της Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. 

Ο όρος «Βυζαντινὴ μουσική» παράγεται από τον όρο «Βυζάντιο», ο οποίος περιγράφει την Αυτοκρατορία της Κωνσταντινούπολης. (Τον όρο αυτό εισήγαγε το 1562 ο ιστορικός Ιερώνυμος Βολφ και καθιέρωσε τον 18ο αιώνα ο Γάλλος Διαφωτιστής Μοντεσκιέ). 

Είναι η μουσική με τις αρχαίες Ελληνικές ρίζες που έδωσε τα φώτα της στη σημερινή ευρωπαϊκή μουσική.  Είναι η μουσική που έψαλλαν και οι Λατίνοι ιερείς στη Δύση (Αμβρόσιος Μεδιολάνων 4^ος μ. Χ.).

Είναι η ίδια μουσική που διαμορφώθηκε και εξελίχθηκε στην κλασική μουσική του Μπαχ και του Μπετόβεν, όταν την ίδια περίοδο (17^ο – 18^ο μ. Χ.) στην Ανατολή μεσουρανούσαν – οι καθόλου υποδεέστεροι μουσικοσυνθέτες - Πέτρος ο Λαμπαδάριος και  Ιάκωβος ο Πρωτοψάλτης.

Αυτή η Βυζαντινή Εκκλησιαστική Μουσική της Ορθοδόξου Ανατολικής Εκκλησίας περιλαμβάνει τις θρησκευτικές μελωδίες που διασώθηκαν από τα πρώτα χρόνια του Χριστιανισμού - και κυρίως μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης - ως τις μέρες μας.

 

 Β. Ενδεικτική Χρονική Μουσική Σύνδεση

• Ο Όμηρος τον 9^ο αιώνα π. Χ. έψαλλε την «Οδύσσεια» σε Ιαμβικό ρυθμό. Ο ρυθμός αυτός διασώζεται έως σήμερα σε αρκετά ψαλτικά μέλη.
• Ο Αρχάγγελος Γαβριήλ τον 10^ο μ. Χ. αιώνα έψαλλε για πρώτη φορά και μας παρέδωσε τον ύμνο της Θεοτόκου «Άξιον εστίν…» σε ήχο β΄, μπροστά σε μια εικόνα της Παναγίας, η οποία σήμερα βρίσκεται στο Πρωτάτο του Αγίου Όρους στις Καρυές, η επονομαζόμενη εικόνα «Άξιον Εστί». 
• Ο Μαΐστωρ Άγιος Ιωάννης ο Κουκουζέλης τον 13^ο  μ. Χ. αιώνα έψαλλε σε Τροχαίο ρυθμό και σε ήχο πλ. Α΄ το Κοινωνικό «Αινείτε τον Κύριον…». Το υπέροχο και σπουδαίο αυτό μέλος ψάλλεται έως σήμερα.
•  Ο Πρωτοψάλτης του Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως Παναγιώτης Νεοχωρίτης συνθέτει, ψάλλει και μας παραδίδει, σήμερα στον 21ο μ. Χ. αιώνα, τον Τρισάγιον ύμνο της Θείας Λειτουργίας «Άγιος ο Θεός» σε ήχο πλ. β΄.

Στην επόμενη Διδακτική Ενότητα θα κάνουμε ένα σύντομο οδοιπορικό στις ψαλτικές παραδόσεις.
Δείτε:

Οδοιπορικό Ψαλτικών Παραδόσεων - Επτάνησα