ΘΕΩΡΙΑ 9η Ενότητα: Εκκλησιαστική Μελοποιία - Μόρια

Εκκλησιαστική Μελοποιία 

Είδη Εκκλησιαστικής Μελοποιίας

Ανάλογα με τη χρονική αγωγή και τη γραμμή της μελωδίας που ακολουθεί κάθε μουσική σύνθεση διακρίνονται τα εξής είδη εκκλησιαστικής μελοποιίας:

α) Ειρμολογικά μέλη

είναι τα σύντομα μέλη τόσο κατά την χρονική αγωγή όσο και στη σύνθεση των μελωδιών. Κάθε συλλαβή του κειμένου αντιστοιχεί συνήθως σε έναν φθόγγο  - χρόνο της μελωδίας. Στα μέλη αυτά ανήκουν τροπάρια, απολυτίκια, καθίσματα, ειρμοί κανόνων, στιχηρά προσόμοια, σύντομα μέλη ψαλμών κ.α..

β) Στιχηραρικά μέλη

είναι μουσικές συνθέσεις των οποίων προηγούνται ψαλμικοί στίχοι και έχουν δικό τους μέλος. Είναι τα λεγόμενα αργοσύντομα μέλη, όπου σε κάθε συλλαβή του ποιητικού κειμένου αντιστοιχούν κατά κανόνα δυο χρόνοι της μελωδίας.

γ) αργά μέλη

είναι μουσικές συνθέσεις όπου μια συλλαβή κρατάει περισσότερους χρόνους σε διάφορους φθόγγους, ωστόσο διατηρούνται τα μουσικά γνωρίσματα κάθε ήχου. Σε αυτά ανήκουν τα χερουβικά, τα κοινωνικά κ.α.

 

Στο ΤΗΛΕΔΙΔΑΣΚΑΛΕΙΟ ΨΑΛΤΙΚΗΣ ΤΕΧΝΗΣ θα ασχοληθούμε  με τα σύντομα ειρμολογικά μέλη.

Οι Τόνοι της  Κλίμακας - Μόρια

Είπαμε πως, το διάστημα μεταξύ δύο συνεχόμενων φθόγγων ονομάζεται Τόνος.

Για να κατανοήσουμε καλύτερα τον Τόνο τον χωρίζουμε σε μικρότερα μέρη.

Η Κλίμακα κατά την Αριστόξενο διαίρεση, χωρίζεται σε 72 ίσα τμήματα - μέρη, που ονομάζονται Μόρια.

Έτσι έχουμε:

• Διάστημα ενός τόνου = 12 μόρια, ονομάζεται Μείζων Τόνος

• Διάστημα μικρότερο του τόνου = 10 μόρια, ονομάζεται Ελάσσων Τόνος

• Διάστημα μικρότερο του τόνου = 8 μόρια, ονομάζεται Ελάχιστος Τόνος

• Διάστημα μισού τόνου = 6 μόρια, ονομάζεται Ημίτονο

• Διάστημα μικρότερο του ημιτόνου = 4 μόρια, ονομάζεται Εναρμόνιος Δίεση

• Διάστημα μεγαλύτερο του τόνου = 14-18 μόρια, ονομάζεται Υπερμείζων Τόνος

Η Κλίμακα αποτελείται από δύο τετράχορδα:

• το Οξύ - περιέχει τις υψηλές νότες 
• το βαρύ - περιέχει τις χαμηλές νότες

Κάθε τετράχορδο αποτελείται από 30 Μόρια.

Ο διαζευκτικός τόνος που ενώνει τα δύο τετράχορδα μεταξύ τους ή ο προσλαβανόμενος τόνος που τα συμπληρώνει, αποτελείται από 12 μόρια και είναι Μείζων Τόνος.

 

Επομένως, ο συνολικός αριθμός των μορίων είναι 72 μόρια, ανεξάρτητα από τους τόνους που σχηματίζουν την κλίμακα.